به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نشست اعضای هیئت مدیره انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران با آزاده نظربلند دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور صبح چهارشنبه ۸ اسفندماه در سالن جلسات ستاد مرکزی نهاد برگزار شد.

در ابتدای این نشست، منصور کوهی رستمی، رئیس هیئت مدیره انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران، با اشاره به روابط بسیار خوب انجمن و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دوره‌های پیشین، گفت: انجمن ارتقاء با سایر انجمن‌های علمی، همچون انجمن جامعه شناسی ایران، ارتباط خوبی دارد و دو همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی را به صورت مشترک برگزار کردیم و همچنین عضو اتحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی ایران نیز هستیم.

وی افزود: با دانشگاه‌ها هم به واسطه برگزاری سه همایش ملی و بین‌المللی تعامل مناسبی برقرار کردیم و در قالب‌های محتلف همکاری داریم. این همایش‌ها و تداومشان می‌تواند اثر بسیار خوبی در آثار و مقالات داشته باشد. در سه سال گذشته، بیش از ۵۰ شخصیت علمی بین‌المللی از طریق وبینار و مقاله با انجمن در ارتباط بوده‌اند. دو جایزه ملی «طراحی خدمات برون‌کتابخانه‌ای» و «خدمات کسب‌وکار» را با همکاری نهاد برگزار کردیم که با استقبال کتابداران همراه شد که لازم است تداوم داشته باشد. در حوزه سلامت نیز یک مجموعه وبینار با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد که با استقبال خوب اعضا مواجه شد.

رئیس هیئت مدیره انجمن با اشاره به فعالیت‌های آموزشی انجمن گفت: بخشی از این فعالیت‌ها در کنار همایش‌ها و کارگاه‌ها انجام می‌شد. همچنین کارگاه‌هایی ویژه کتابداران کتابخانه‌های عمومی، که در رشته تخصصی تحصیل نکرده‌اند، طراحی شده و آماده ارسال است. برای نخستین بار در کشور، با همکاری نهاد کتابداران نابینا در کل کشور را در کارگاهی آموزش دادیم.

وی در خصوص انتشار یافته‌های اعضای انجمن گفت: در حال حاضر با ۵ نشریه علمی_پژوهشی و علمی_ترویجی در ارتباط هستیم که آثار و دستاوردهای انجمن را منتشر می‌کنند و تعدادی کتاب هم در حوزه کتابخانه‌های عمومی تألیف و ترجمه کرده‌ایم.

کوهی رستمی تصریح کرد: به واسطه فعالیت‌های سه سال اخیر، جزء معدود انجمن‌های علمی هستیم که رتبه «الف» را کسب کرده‌ایم. انجمن، شبکه‌ای درون‌سازمانی از کتابداران کشور دارد که از آنها خواسته‌ایم تا پیشنهادها و توقعاتی که از انجمن دارند را منتقل کنند که رفع مشکل معیشت کتابداران و مشکلات استخدامی و اداری، در صدر همه پیام‌ها بود.

وی با اشاره به انتصاب آزاده نظربلند به دبیرکلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: نگاه کتابداران به تغییرات اخیر در نهاد بسیار مثبت است و امیدی را در آنها ایجاد کرده است. اگر با کتابداران تعامل دوستانه برقرار شود، بسیاری از چالش‌ها برطرف می‌شود. مسائلی همچون کمبود منابع کتابخانه‌ای، ساعات کاری و مکان‌یابی نامناسب در احداث کتابخانه‌ها و اجرای برنامه‌های فرهنگی تکراری و غیرمؤثر، از دیگر مشکلاتی ست که کتابداران نسبت به آن نقد و نظر دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در ادامه با آسیب‌شناسی مسائل کتابخانه‌های عمومی مواردی همچون حمایت از تألیفات و فعالیت‌های پژوهشی کتابداران، ضعف در برنامه‌های ترویج کتابخوانی و مطالعه عمومی، تعارض ساختارهای مدیریتی متمرکز با روح کتابخانه‌های عمومی متصل به محله، عدم تناسب خدمات با نیازهای جوامع محلی، فرسوده بودن حجم وسیعی از فضاها و تجهیزات کتابخانه‌ها و لزوم ارائه گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای برای متقاضیان کار در کتابخانه‌ها را از اهم این موارد برشمرد.

وی در پایان سخنان خود، سه محور «خدمات سلامت»، «خدمات سالمندان» و «خدمات کودکان و نوجوانان» را برای محوریت برگزاری سومین همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی پیشنهاد داد.

در ادامه عباس حسین‌زاده، نایب رئیس هیئت مدیره انجمن با بیان اینکه شکل‌گیری انجمن در سال ۱۳۹۷، به کتابداران هویت بخشید، خاطرنشان کرد: با تأسیس انجمن، همایش‌های خوبی با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد و مقالات معتبری ارائه شد که بی‌توجهی به آنها یک نقص است.

وی افزود: شکل‌گیری «مدرسه خواندن» و «مدرسه طراحی خدمت»، دستاورد بزرگی بود که موجب شور و نشاط در کتابداران شد. کتابداران ما در ارائه خدمات به جمعیت و گروه‌های محلی، با یک تناقض روبرو هستند؛ برگزاری برنامه بر اساس بخشنامه‌ها برای مناسبت‌های مذهبی و ملی و تکرار آنها بدون هدفمندی، فرسودگی ایجاد می‌کند. کتابدار می‌تواند بر اساس نیاز محلی کتابخانه در مناسبت‌های ملی و مذهبی خلق خدمت کند.

وی در پایان پیشنهاد تشکیل شورای کتابخانه با عضویت امام جماعت محله، مدیران مدارس محله، نویسندگان و خیّرین محلی را مطرح کرد تا به عنوان بازوی اجرایی برنامه‌ریزی کرده و کمک کتابدار باشد.

پس از آن داود حاصلی عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و عضو هیئت مدیره انجمن در سخنان کوتاهی تصریح کرد: غالب اعضای انجمن در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شاغل بوده و هستند و این مسئله، مسئولیت ما را در برابر کتابداران دوچندان می‌کند. در سابقه همکاری بین نهاد با انجمن، هر زمان تفاهم حاصل شد، با ایجاد گفتمان اثرات مثبتی را شاهد بودیم.

ابوالفضل اسدنیا، عضو هیئت علمی دانشگاه کرمان و عضو هیئت مدیره انجمن نیز طی سخنانی خواستار طراحی سازوکاری شد تا کتابداران را به فعالیت بیشتر در انجمن ترغیب کند و اضافه کرد: ساختار متمرکز به استعداد کتابداران صدمه می‌زند و این سیری که از محله و روستا طی می‌کند تا به مرکز برسد، باعث فرسایش می‌شود. لازم است یک بازطراحی در ساختار کتابخانه‌های عمومی انجام شود.

وی همچنین خواستار انتخاب مدیران از خانواده نهاد شد.

سپس مریم کشوری، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان و عضو هیئت مدیره انجمن تأکید کرد: به نظر می‌رسد کتابداران پژوهشگر، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند؛ چون کسانی که در حال ارائه خدمت به مردم هستند، بهتر از دیگران نیازهای لازم را درک می‌کنند. بحث تمرکززدایی بسیار مهم است که در نهاد هم طرح‌های خوبی در این رابطه انجام شده است که اگر ادامه پیدا کند می‌تواند منجر به حل مسائل هر اجتماع توسط کتابخانه آن شود.

فرزانه پارسا، عضو هیئت مدیره انجمن هم با اشاره به وجود کانال‌های محتلف برای ارتباط با انجمن و ارائه پیشنهادها، گفت: انجمن در مسئله آموزش، خصوصاً آموزش ضمن‌خدمت و دیگر آموزش‌های جنبی از طریق دانشگاه‌ها و متخصصین، بسیار می‌تواند کمک‌حال نهاد باشد. هم‌راستا بودن سیاست‌های انجمن با نهاد، همیشه موجب خدماتی به کتابخانه‌های عمومی شده است.

همچنین سیدمجید میرمحمدی، عضو هیئت مدیره انجمن در سخنانی خاطرنشان کرد: متأسفانه آنچه در حال گسترش است، مسئله عدم وفاداری نیروی انسانی به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است که باعث ترک نهاد و جابجایی آنها به سازمان‌های دیگر شده و این عدم تعلق، ناشی از وضعیت معیشتی، عدم ارتقاء، فرصت رشد و توسعه شغلی در ساختار سازمانی است. این در حالی است که غالب این نیروها متخصص و آموزش‌دیده هستند و با ترک سازمان این تخصص را با خود می‌برند و باید برای جلوگیری از آن تدبیری اندیشید.

در ادامه روح‌الله منوچهری، سرپرست معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد نیز در سخنان کوتاهی از بزرگان رشته کتابداری و علم اطلاعات و دانش‌شناسی که در تأسیس و خدمات انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران نقش داشتند، یاد کرد و افزود: اعضای انجمن به نوعی از زمانی که در کتابخانه‌های عمومی بودند، ارتباط خوبی با بدنه کتابداران دارند و یکی از دلایل موفقیت‌های انجمن هم همین بوده است. امیدواریم با حمایت دبیرکل محترم بتوان در مباحث علمی اقدامات بهتری انجام داد و به معنای واقعه کلمه ارتقاء پیدا کنیم.

سیامک محبوب، سرپرست معاونت توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی هم گفت: پیش از این رویکرد انجمن این بود که در چارچوب کتابخانه‌های عمومی پیشنهادهایی را مطرح می‌کرد و این باید تداوم یابد. انجمن باید مدافع ارزش‌هایی باشد که اهمیت دارد و نباید از چارچوب‌ها خارج شود؛ چون در بلندمدت اثرات منفی در روند تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات آن خواهد گذاشت.

آزاده نظربلند، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز ضمن ابراز امیدواری برای رسیدن به نقطه‌ای که کتابداران بیش از پیش در سیاست‌گذاری‌ها اثرگذار باشند، گفت: انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران ظرفیت ارزشمندی برای چالش‌ها، فرصت‌ها و راهبردهای این مسیر است و ایمان دارم با ظرفیت تخصصی انجمن می‌توان در اجرا هم برای ارتقای کتابخانه‌های عمومی کشور گام برداریم.

وی افزود: امروز به مطالعات علمی و تحقیقات بین‌المللی بر پایه نوآوری مدیریتی کتابخانه‌ها نیاز داریم تا این ارتقاء را گسترش دهیم. تلاش داریم که مشکلاتی که در طول چندین سال بر اساس محدودیت‌ها یا سیاست‌ها جمع شده است را مرتفع کنیم اما این مسائل در ساختار نهاد نباید ما را از مسیری که برای پیشرفت ارکان نهاد در نظر داریم دور کند.

دبیرکل نهاد تصریح کرد: نهایت تلاشمان را برای جذب منابع و بهبود وضعیت معیشتی همکاران صرف می‌کنیم تا با ایجاد انگیزه در آنها مسیر توسعه و پیشرفت نهاد را دنبال کنیم.

وی با اشاره اقدامات انجام شده در حوزه‌های برنامه‌ریزی و پژوهش گفت: زحمات زیادی در حوزه‌های پژوهش و بررسی‌های علمی کشیده شده است اما شکاف بزرگی بین پژوهش و اجرا وجود دارد که غیرقابل‌انکار است. یافته‌های تحقیقاتی توسط معاونت پژوهشی نهاد، انجمن علمی و مؤسسات دیگر در اختیار نهاد قرار گرفته است اما در حد یک جزوه یا کتاب وجود دارد اما بازدهی آن را در کتابخانه‌های عمومی، عملکرد کتابداران و جلب مشارکت عمومی دیده نمی‌شود.

عضو شورای فرهنگ عمومی برای حل این چالش پیشنهاد کرد: شاید در ابتدا باید پیوندی بین پژوهش و اجرا ایجاد کنیم تا علت این کم‌اثر بودن را دریابیم. در مناطق مختلف موفقیت‌هایی داشتیم که قابل تقدیر است ولی به صورت جزیره‌ای عمل کردیم. اگر این اقدامات به صورت یک موج فراگیر و یک حرکت جمعی باشد اثرگذارتر می‌شود.

وی در رابطه با ظرفیت‌ها و زمینه‌های همکاری نهاد و انجمن گفت: با انجمن می‌توانیم همکاری‌هایی را در چند حوزه شکل داد؛ اول در حوزه خدمات کتابخانه‌های عمومی مثل سنجش فعالیت کتابخانه‌ها، نقش کتابخانه‌های دیجیتال و هوشمند در آینده و تبدیل کنش مطالعه به عادت پایدار است که پژوهش می‌تواند آشکارا کمک کند. حوزه دیگر آموزش و توان‌افزایی کتابداران و طراحی الگوی مسیر پیشرفت شغلی همکاران است. مسئله بعدی تحقیقات در حوزه‌های نوین برای مدیران کتابخانه‌ها و بررسی مدل‌های موفق بین‌المللی برای بومی‌سازی است. ترویج فرهنگ مطالعه و افزایش مشارکت عمومی، خصوصاً در نوجوانان و جوانان با ویژگی‌های این نسل‌ها نیز حائزاهمیت است. همچنین نهادینه کردن مطالعه گروهی و جمعی باید با پیوند خوردن کتابخانه‌ها با مدارس صورت بگیرد.

نظربلند در پایان گفت: سعی ما برقراری ارتباط و تعامل سازنده با کتابداران است و خوشحالم که به عنوان یک کتابدار مسئولیت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور را برعهده دارم.

گفتنی است، در این نشست محمد خلج، دستیار دبیرکل و سجاد عمرانی، مشاور دبیرکل نهاد نیز حضور داشتند.